Matchless C/S 4.95 H.P.

W Polsce marka Matchless jest mało znana, próżno szukać jej motocykli w ofercie naszych sprzedawców. Niektórzy pasjonaci zabytkowych motocykli słyszeli, że istniała, większość pojęcia o niej nie ma w ogóle. (12/24)

Znam tylko jednego kolegę, który z zadowoleniem jeździ na powojennym G11. Nie wiem, ile jednośladów z logo „M” na baku porusza się po naszych drogach, nie spotykam ich na zlotach, na bazarach tym bardziej.*

Isle of Man TT

W Wielkiej Brytanii jest inaczej. Matchless (1904-1966) stawiany jest w jednym rzędzie z kultowym Brough Superiorem (1921-1940) i Vincentem (1928-1956). Jest dla Brytyjczyków tak samo legendarną marką jak Sokół dla Polaków.

Zaangażowaniu założycieli marki rodzinie Collierów – ojca Henry Herberta i jego dwóch synów Charlesa Richarda i A. Harrego, oraz kapitałowi markiza de Mouzilly St Mars zawdzięczamy zorganizowanie międzynarodowych wyścigów Isle of Man Tourist Trophy. Pierwszy raz odbyły się 28 maja 1907 r. na torze St. John’s Short Course. Nagrodę ufundował markiz, a otrzymał ją w klasie jednocylindrowych maszyn zwycięzca jadący na Matchlessie (model 3½ H.P. z 431 ccm silnikiem JAP) – Charles Richard Collier! Ten pierwszy Isle of Man TT obejmował dziesięć okrążeń toru i miał długość nieco ponad 256 km. Charles ukończył bieg w czasie 4 godzin, 8 minut i 8 sekund przed maszynami Triumpha i NSU, a odliczając przerwy serwisowe jechał ze średnią prędkością 61,5 km/h. To fascynujące, gdyż trzeba wiedzieć, że jego motocykl to był rower z silnikiem! Jego brat Harry A. Collie startował również na Matchlesie, jednak musiał przerwać wyścig z uwagi na kłopoty ze smarowaniem i zacieraniem się silnika. Nie dostrzegła tego prasa, gdyż wszyscy zawsze patrzą na zwycięzcę, a zwycięzcą był Matchless i to prowadzony przez jednego z konstruktorów.

Od tego zwycięstwa zaczęła się sława marki. Motocykl został uznany za najlepszy sprzęt wyprodukowany w Wielkiej Brytanii, a kierowca otrzymał 25 funtów w gotówce. To było bardzo dużo – wystarczyłoby na zakup dwucylindrowego wyścigowego motocykla. Średnia cena domu w tamtym czasie wynosiła około 200 funtów. W klasie dwucylindrowych maszyn wygrała marka Norton (58,2 km/h, mniej niż jednocylindrowy Matchless!), przed nieznanymi dzisiaj Vindec-Special i Rexem. Zamówienia na motocykle Matchless posypały się jak z rękawa, a sukcesy sportowe trwały nadal…

W latach I wojny światowej Matchless zaprzestał produkcji motocykli, gdyż opracowany na potrzeby wojska jednoślad przegrywał konkurencję z pojazdami marek Ariel, BSA, Douglas, Royal-Enfield i Triumph. Matchles dla realizacji zamówień rządowych zobowiązany był przestawić produkcję i zaczął dostarczać elementy składowe do amunicji i dla lotnictwa.

Po zakończeniu działań wojennych fabryka wróciła do produkcji jednośladów i współpracując z MAG-iem oferowała doskonałe pod względem technicznym jednoślady z silnikami typu V, a tradycyjne przed wojną jednocylindrówki odeszły w niepamięć. Jednocylindrowe silniki pojawiły się ponownie dopiero w 1923 r. Do produkcji włączane były własnej konstrukcji dolne i górne czterosuwy, począwszy od 250 ccm, a zakończywszy na 586 ccm.

Opisywany dzisiaj model „C/S” 4,95 H.P. to doskonały jednoślad klasy 500. Silnik w nim zamontowany opiera się na tzw. złotym podziale, w którym średnica tłoka i skok są jednakowe 85,5 mm, co daje pojemność skokową 495 ccm. W konstrukcji silnika wdrożono wszystko, co w okresie jego produkcji wydawało się szczytem techniki.